Remote sensing spoort gericht vervuilende voertuigen op

In het voorjaar van 2021 liet Port of Antwerp-Bruges de uitstoot van voertuigen in en rond de haven meten met remote sensing. Remote sensing is een techniek om de uitstoot van voorbijrijdende voertuigen te meten. De metingen bevestigden de studieresultaten van de Vlaamse Milieumaatschappij (VMM) dat een kleine groep voertuigen omwille van defect of fraude verantwoordelijk is voor een groot deel van de uitstoot van schadelijke stoffen. Via remote sensing kunnen controleurs de probleemgevallen die veel te veel stikstofoxiden en roet uitstoten gemakkelijker aanpakken. Zo kan er gericht en doeltreffend actie worden ondernomen om de luchtkwaliteit te verbeteren.

Remote sensing

In de haven in Antwerpen werd op meerdere plaatsen getest met remote sensing. Een team van experts bepaalde daarbij de uitstoot van zo’n 235.000 voorbijrijdende auto’s, bestelwagens en vrachtwagens. Wegeninspecteurs en politieagenten organiseerden ook handhavingscampagnes. Vrachtwagens waarbij uit de meetresultaten werd afgeleid dat de installatie om schadelijke uitstoot te beperken niet werkte, werden uit het verkeer gehaald en bijkomend gecontroleerd en waar nodig geverbaliseerd.

Defecten en fraude

Moderne voertuigen zijn uitgerust met een roetfilter en een SCR-katalysator. Met deze onderdelen wordt vermeden dat deze voertuigen respectievelijk te veel roetdeeltjes en stikstofoxiden uitstoten.

Door katalysatoren uit te schakelen of defecte roetfilters niet correct te herstellen, kunnen eigenaars veel geld besparen. Ze moeten geen AdBlue aanschaffen en hebben geen kosten aan het onderhoud van de katalysator of roetfilter. De volksgezondheid en het milieu zijn hiervan het slachtoffer.

Resultaten

Met remote sensing metingen konden politie en wegeninspectie in de haven van Antwerpen deze problematiek doelgerichter aanpakken. Deze meetmethode leverde twee conclusies op:

- Het is veel efficiënter om voertuigen voor controle te selecteren na meting in reële rij-omstandigheden. Bij een controle zonder voorselectie werd maar bij ongeveer 2% van de voertuigen defecten of fraude vastgesteld. Dank zij ​ remote sensing steeg dit naar 52%. Remote sensing verhoogt dus drastisch de efficiëntie van de handhaving. Er gebeurt al een voorselectie waardoor controleurs minder voertuigen onnodig aan de kant moeten zetten en meer probleemgevallen grondig kunnen controleren.

- Meetopstellingen dichtbij het vertrekpunt van vrachtwagens leveren niet de beste resultaten op. Vrachtwagens rijden daar nog met een koude motor: de uitstoot ligt op dat moment lager dan de gemiddelde uitstoot van een opgewarmde motor van een vrachtwagen die op volle snelheid rijdt. Een snelweg of een op- of afrit daarvan is de meest interessante locatie voor het uitvoeren van metingen. Bij eerder onderzoek met voorselectie via remote sensing op de E40 door de VMM liepen maar liefst 83% van de gecontroleerde vrachtwagens tegen de lamp.

Op basis van de metingen schatten de onderzoekers in dat een vrachtwagen die rondrijdt met een niet-werkende SCR-katalysator evenveel uitstoot als 15 vrachtwagens die in orde zijn. Bij roetfilterfraude kan dit oplopen tot ruim honderd keer zoveel. Door deze groep gericht aan te pakken, kunnen we de luchtkwaliteit sterk verbeteren.

Annick De Ridder, havenschepen van de Stad Antwerpen en voorzitter van de raad van bestuur van Port of Antwerp-Bruges: "Dit even innovatieve als ​ ambitieuze project maakt dat we een goed beeld hebben gekregen van de impact van wegverkeer op de luchtkwaliteit in onze haven. Dankzij het efficiënte systeem van remote sensing constateerden we dat het slechts om een heel kleine groep bestuurders gaat die de regels met de voeten treedt en daarmee verantwoordelijk is voor een groot deel van de uitstoot. De overgrote meerderheid van transportbedrijven leveren grote inspanningen om alles duurzaam te vervoeren, waarvoor hulde. Wie bewust regels overtreedt, moet en zal hierop worden aangesproken.”

Hoe gaat het verder?

De Vlaamse regering zet al langer in op de aanpak van emissiefraude om de luchtkwaliteit te verbeteren.

Vlaams minister van Justitie en Handhaving, Omgeving, Energie en Toerisme, Zuhal Demir: “Dankzij de initiatieven die de Vlaamse overheid de laatste jaren nam, is de kans dat frauderende eigenaars van vervuilende vrachtwagens in Vlaanderen tegen de lamp lopen groter dan in onze buurlanden. Eind 2021 keurde de Vlaamse Regering een conceptnota goed met concrete plannen om het toezicht verder te versterken. Ik dring er bij mijn collega’s in de Vlaamse regering op aan om nu snel te investeren in de structurele uitrol van remote sensing in Vlaanderen. We deden ons voorbereidend werk grondig, nu is het tijd om fraudeurs goed aan te pakken. Hiermee bestendigen we onze pioniersrol in Europa en kiezen we resoluut voor een eerlijker en gezonder Vlaanderen.”

Partners

Port of Antwerp-Bruges werkte voor dit project samen met verschillende partners.

Voor de metingen en de GDPR-conforme verwerking van de gegevens werd Transport & Mobility Leuven aangeduid. Zij werkten voor de metingen samen met de firma Opus Remote Sensing Europe uit Spanje en voor de verwerking van de gegevens met de firma ICCT uit Duitsland.

De handhaving was een samenwerking tussen VLABEL Controle (Vlaamse Belastingsdienst), Politiezone Antwerpen, ANPA (Nationale Politie Academie) en het nationale netwerk controle langs de weg/AdBlue fraude. Zij werden bijgestaan door NOx consulting, een Deens bedrijf aangesteld door de VMM en zijn een absolute autoriteit in het opsporen van AdBlue fraude.

Port of Antwerp-Bruges kon bij dit project ook een beroep doen op de kennis van de VMM rond metingen van uitstoot en luchtkwaliteit.